Δεύτερος σταθμός Επίδαυρος Θέατρο και Ασκληπιείο

Το στάδιο του ιερού, που έχει χρησιμοποιηθεί για σύγχρονους μαθητικούς αγώνες και άλλες εκδηλώσεις. Ήδη έχει αποκατασταθεί πλήρως ο στίβος και τα λίθινα ειδώλια της νότιας πλευράς, ενώ οι εργασίες για την αποκατάσταση της βόρειας πλευράς και της θολωτής διόδου που οδηγούσε από την πάλαιστρα στο στάδιο κάτω απ’ αυτήν είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο.

Το Ασκληπιείο της Επιδαύρου έγινε το πιο φημισμένο από όλα τα ασκληπιεία της αρχαίας Ελλάδας, εξαιτίας των πολλών και σοβαρών περιπτώσεων που γιατρεύτηκαν εκεί. Σ' αυτό έφταναν από όλη την Ελλάδα, αλλά και από τη λεκάνη της Μεσογείου άρρωστοι, ικέτες της θείας ευσπλαχνίας.

Η έκτασή του ήταν πολύ μεγάλη και διάθετε ξενώνες, γυμναστήριο, στάδιο και το περίφημο, για την ακουστική του, Θέατρο, για την ψυχαγωγία των ανθρώπων.Μεγάλη σημασία στη θεραπεία των ασθενών φαίνεται ότι είχε και το θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον, που ήταν χτισμένο.

Η ηρεμία της φύσης, οι απαλές και καθαρές γραμμές των γύρω βουνών, η πλούσια βλάστηση και οι άφθονες πηγές του ασκούσαν, ιδιαίτερα στους ασθενείς από ψυχικές ασθένειες, φοβερή επίδραση με συνέπεια τη βελτίωση της υγείας μαζί με τη βοήθεια των ιερέων τους.

Η Επιτροπή Επιδαύρου έχει ήδη βάλει το επόμενο «στοίχημα»: να αναδείξει την Αρχαία Αγορά αναστηλώνοντας τα μνημεία της και άλλα γειτονικά (όπως το ρωμαϊκό βαλανείο), και απομακρύνοντας, στο μέλλον, τον δρόμο που τα κόβει στα δύο. Αμέσως προς τα δυτικά του αναστηλώνεται «η Θόλος, ένα από τα κομψότερα κτίρια της αρχαιότητας, που λειτούργησε ως η μυστική υπόγεια κατοικία του Ασκληπιού, ο οποίος αντλούσε τη θεραπευτική του ικανότητα από την ανανεωτική δύναμη της γης».

Η Θόλος αναστηλώνεται με τελικό στόχο να αποκτήσει και την τρίτη της διάσταση, με την αποκατάσταση των κιόνων. Δίπλα στο ναό έχει ολοκληρωθεί «η αναστήλωση της μεγάλης, διώροφης εν μέρει στοάς του Αβάτου, όπου προετοιμάζονταν και κατακλίνονταν οι ασθενείς για να συναντήσουν στον ύπνο τους τον θεράποντα θεό.

Στα νότια των τριών αυτών βασικών οικοδομημάτων του ιερού «ένα πολύ μεγάλο κτίριο με εσωτερική περίστυλη αυλή στέγαζε τα τελετουργικά γεύματα, που αποτελούσαν σημαντικό στοιχείο της λατρείας του Ασκληπιού. Το λίθινο μέρος των περιμετρικών τοίχων του κτιρίου έχει αποκατασταθεί. Στο κτίριο εισερχόταν κανείς με ένα επιβλητικό πρόπυλο, του οποίου ολοκληρώνεται η μερική αναστήλωση, που στη μία του γωνία φθάνει το πλήρες ύψος του κτιρίου"

Ο Παυσανίας επισκέφθηκε το Θέατρο της Επιδαύρου γύρω στα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ., δηλαδή τουλάχιστον τέσσερις αιώνες μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης κατασκευαστικής του φάσης, και εκφράζει απερίφραστο θαυμασμό για την ομορφιά και την αρμονία του. Ως αρχιτέκτονα του διάσημου θεάτρου κατονομάζει τον Πολύκλειτο, στον οποίο πιστώνει και την κυκλική Θυμέλη (Θόλο). Η σημερινή μορφή του θεάτρου της Επιδαύρου είναι αποτέλεσμα διαδοχικών αναστηλωτικών επεμβάσεων.

Το θέατρο λειτούργησε επί αρκετούς αιώνες. Το 395 μ.Χ. Γότθοι που εισβάλλουν στην Πελοπόννησο προκαλούν σοβαρές καταστροφές στο Ασκληπιείο. Το 426 μ.Χ. ο Μέγας Θεοδόσιος απαγορεύει με διάταγμα την λειτουργία των Ασκληπιείων και το ιερό της Επιδαύρου κλείνει οριστικά ύστερα από σχεδόν 1.000 χρόνια λειτουργίας. Φυσικές καταστροφές και ανθρώπινες επεμβάσεις ολοκληρώνουν την ερήμωση του χώρου. Το κοίλο του θεάτρου θάβεται σε προσχώσεις μικρού βάθους και διασώζεται. Αντιθέτως, τα προέχοντα ερείπια της σκηνής λεηλατούνται συστηματικά καθ' όλη την διάρκεια της Ενετοκρατίας και της Τουρκοκρατίας.

Το 1881 η Αρχαιολογική Εταιρία ξεκινά συστηματική ανασκαφή. Παρ' ότι το σκηνικό οικοδόμημα είναι αφανισμένο το κοίλο αποκαλύπτεται σε καλή κατάσταση με μόνη φθορά τα γκρεμισμένα αναλήμματα. Σύντομα το θέατρο γίνεται διάσημο και ελκύει την προσοχή της ελληνικής κοινής γνώμης της εποχής που διακατέχεται από το επίμονο ιδεολόγημα της ιστορικής συνέχειας με το ένδοξο αρχαιοελληνικό παρελθόν. Η επανεμφάνιση του καλοδιατηρημένου αργολικού θεάτρου, ονομαστού ήδη από την αρχαιότητα, συσχετίζεται στενά με το θέμα της αναβίωσης του αρχαίου δράματος. Το πιεστικό αίτημα για πολιτιστική και οικονομική αξιοποίηση (δηλαδή χρήση) των αρχαίων θεάτρων ωθεί σε βιαστικές, λανθασμένες επεμβάσεις αποκατάστασης του κοίλου. Το 1907 αναστηλώνεται η δυτική πάροδος και ο παράπλευρος αναλημματικός τοίχος. Δεύτερη φάση επεμβάσεων ακολουθεί αμέσως μετά τον πόλεμο. Αυτή τη φορά στόχος είναι πρωτίστως να στερεωθεί το μνημείο ώστε να καταστεί ασφαλές και κατάλληλο για φιλοξενία θερινών παραστάσεων αρχαίου δράματος στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Επιδαύρου. Πρόκειται για εκτεταμένες ανακατασκευές και αποκαταστάσεις που γίνονται από την τότε Διεύθυνση Αναστηλώσεων του Υπουργείου Παιδείας υπό την εποπτεία του Α. Ορλάνδου και διαρκούν σχεδόν μια δεκαετία (1954-1963). Ανακατασκευάζονται πλήρως αμφότερα τα αναλήμματα, ο ανατολικός πυλώνας εισόδου, στερεώνονται όλα τα εδώλια του κάτω διαζώματος και προγραμματίζεται ανακατασκευή μέρους του προσκηνίου που τελικά δεν υλοποιείται λόγω χρήσης του χώρου για το Φεστιβάλ. Το 1988, τρεις δεκαετίες έντονης και ανεξέλεγκτης χρήσης του θεάτρου επιβάλλουν τρίτη φάση αναστηλωτικών εργασιών που ξεκινά στο πλαίσιο της δράσης της Ομάδας Εργασίας για την Συντήρηση των Μνημείων του Ασκληπιείου της Επιδαύρου (ΟΕΣΜΕ) του ΥΠ.ΠΟ. Πρόκειται κυρίως για διορθωτικές επεμβάσεις στις οποίες εφαρμόζονται για πρώτα φορά αυστηρά επιστημονικές μέθοδοι. Γίνονται εκατοντάδες συντηρήσεις, συγκολλήσεις, ανατάξεις και συμπληρώσεις εδωλίων, περιορίζεται η πρόσβαση στο μνημείο εκτός ωρών παραστάσεων, τίθενται περιορισμοί στη χρήση του κτιρίου της σκηνής, αποκαθίσταται η αρχαία αποχέτευση του κοίλου, αποσυναρμολογείται, συντηρείται και ξαναστήνεται ο δυτικός πυλών. Το 1988, το θέατρο εντάσσεται μαζί με ολόκληρο το Ασκληπιείο στον κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Επίδαυρος σήμανε κυρίως αρχαίο θέατρο. Ήταν το μόνο απολύτως κατανοητό μνημείο για τον επισκέπτη. Χάρη στις άοκνες προσπάθειες της Επιτροπής Συντηρήσεως Μνημείων Επιδαύρου και στα έργα που έχουν γίνει, η εικόνα έχει αλλάξει εντελώς. Η Επίδαυρος έχει «κερδίσει» και άλλα μνημεία, τα οποία υπήρχαν αλλά δεν κέντριζαν την προσοχή, καθώς δεν ήταν αναγνώσιμα. Πρόεδρος της Επιτροπής, ομότιμος καθηγητής κ. Βασίλειος Λαμπρινουδάκης, Μαζί μας ήταν και ο πολιτικός μηχανικός Ευάγγελος Καζολιάς, «δεξί χέρι» του κ. Λαμπρινουδάκη στην Επίδαυρο.

Ενδιαφερουσα αθρογραφία στην ιστοσελιδα http://www.diazoma.gr/files/mpouras.pdf